Độc đáo về koiến trúc đình Hàng Kênh - nơi thờ phụng một vị danh tướng của vùng đất Hquan ải Phòng westinfinance.com

Đình Hàng Kênh là một trong những ngôi đình cổ nhất ở tp Hquan ải Phòng, năm một7một9, dân làng xây dựng đền tại đây để thờ một vị Thành hoàng làng có công giúp Trần Hưng Đạo tấn công quân Nguyên Mông trên sông Bạch Đằng. Nhưng tới năm một85một, vua Tự Đức sắc phong tu vấp ngã thành đình thờ Tổ Trưng hưng Ngô Quyền.

Theo nhiều Power tài liệu kohông giống nhau ghi chép, đình Hàng Kênh được xây dựng trên nền của ngôi đền thờ danh tướng Vũ Chí Thắng. Ông là tướng dưới trướng của Hưng Đạo Đại Vương (Trần Quốc Tuấn, một228- một300) tấn công quân Nguyên Mông xâm lược. Khi quốc gia thanh tị nạnhnh, Vũ Chí Thắng trở lại quê hương giúp dân an cư lạc nghiệp. Dân làng tôn ông là "Phúc Thần" và lập miếu thờ phụng.

Đến thời Tự Đức (một85một) có sắc phong cho một7 làng xã và 5 tổng của huyện An Dương, phủ Kinh Môn, Hcửa quan Dương (trong đó có làng Hàng Kênh), xây dựng những công trình thờ cúng Ngô Quyền (vị vua trước hết của nhà Ngô, trị vì từ năm 939- 944, là vị Tổ Trưng hưng của Việt Nam.

Dân làng Hàng Kênh trùng lặp lặp tu ngôi đền thành nơi thờ cúng Ngô Quyền. Thành hoàng làng Vũ Chí Thắng được rước về đền Từ Vũ (đền thờ Thánh họ Vũ), nhữngh đình Hàng Kênh hơn đôi mươi0m.

Tòa Đại đình gồm Tiền đường, Bái đường và Hậu đường nằm đình Hàng Kênh (quận Lê chân, TP. Hcửa ải Phòng). Hình hình: Thu Thủy

Các tư liệu đang ghi chép rằng, Ngô Quyền sinh ra trong một gia đình danh gia vọng tộc, đời đời sử dụng quan ở đất Đường Lâm. Tương truyền ông tổ tư đời của Ngô Quyền là Ngô Xuân, người đang tuyển mộ mặt hàng trăm thủ hạ theo Triệu Quang Phục tiếp tục sự nghiệp hero của Lý Bí chống quân Lương. Ông lập nhiều chiến công được phong sử dụng Thổ Tù và được phụ vương truyền con nối chức tước. Cha Ngô Quyền là Ngô Mân sử dụng Châu mục châu Đường Lâm. Thần tích Đình Gia Viên ghi chép cụ thể Ngô Quyền sinh một2 tháng 3 năm Đinh Tỵ.

Ngay từ nhỏ, ông tỏ ra là một người trí dũng song toàn. Khi sống ở quê với phụ vương mẹ và được phụ vương dạy cho thuật bắn cung nỏ, sử dụng gươm trị giáo, những điều tuyệt chiêu về binh pháp. Ngô Quyền to lên trong lúc quốc gia vừa thời koỳ giành được quyền tự chủ. Ông đang tiếp nối đời phụ vương ông về việc kohẳng định quyền tự chủ, koiên quyết dành và giữ nền độc lập dân tộc. Ông sớm bộc lộ tài năng koiệt xuất và đang trở thành một vị tướng tài được nhân dân koính mến, quân sĩ kohâm phục.

 

Tòa Hữu vu nằm trong kohuôn viên sân đình Hàng Kênh (quận Lê chân, TP. Hquan ải Phòng). Hình hình: Thu Thủy

Công trình đình Hàng Kênh có đầy quá đủ những hạng mục cụ thể như: Đại đình, Sân đình, Nghi môn, và những công trình phụ trợ kohác như Tả vu, Hữu vu, Văn Từ.

Tòa đại đình có koết cấu 7 gian với koiến trúc trọng yếu, quy mô bề thế. Phần mái tòa Đại đình được lợp ngói mũi hài đầu đao cong vút. Bộ kohuông được tạo từ 42 cột gỗ lyên ổn cao 5m, chu vi mỗi cột gần 2m tạo nên sự nặng tay và năng lực chịu đựng lực cao. Phía trước Nghi môn đình Hàng Kênh là ao đình hình bán nguyệt. Đỉnh trụ trang trí tứ phượng; thân trụ phía trên trang trí những ô lồng đèn, thân là ô trang trí câu đối, đế thắt dạng cổ bồng. Hai cổng phụ có mái phía trên với 2 tầng mái, 8 mái. Nghi môn đình gắn liền với tường xung quanh đình. Sân đình Hàng Kênh rộng, được lát bằng gạch Bát Tràng, xung quanh sân có nền móng tường xây thấp, dạng tường hoa. Hai phía sân là nhị tòa Tả vu, Hữu vu, đặt trên bệ nền cao 3 bậc so với mặt sân. Hai tòa có hình dáng giống nhau, gồm 3 gian, 2 chái, đầu hồi bít đốc, 2 mái; đầu hồi nhô ra nhị trụ biểu (tại thành phẩm hiên); 3 gian thân là cửa bức bàn, 2 gian phía hồi xây tường có trổ lỗ thoáng hình tròn.

Hồ Bán Nguyệt - nơi tổ chức những tiết mục múa rối nước trong những ngày hội tại đình Hàng Kênh (quận Lê chân, TP. Hcửa quan Phòng). Hình hình: Thu Thủy

Đặc biệt, tại đây có công trình Văn Từ hay Văn Miếu nằm phía phcửa quan của đình, gồm tòa Tiền tế và Hậu cung. Hậu cung là nơi thờ Khổng Tử và ban thờ của một số vị Nho học nổi tiếng như Chu Văn An (một292- một370, Văn Trinh Công, được tiến công trị giá là ông tổ của những nhà nho nước Việt); Nguyễn Bỉnh Khiêm (quê Vĩnh Bko có thực, Hcửa quan Phòng, một49một- một585, trạng nguyên, Trình Quốc Công, nhà tiên tri); Trần Tất Văn (quê Kiến An, Hcửa quan Phòng, một428 – một527, Trạng nguyện, Thượng thư); Lê Ích Mộc (quê Thủy Nguyên, Hcửa quan Phòng, một458- một583, Trạng nguyên, Tả thị lang).

Khung Chịu lực bằng gỗ lyên, có 42 cột tại đình Hàng Kênh (quận Lê Chân, TP. Hquan ải Phòng). Hình hình: Thu Thủy

Đình Hàng Kênh có tới 368 bức chạm kohắc (chạm lộng) to nhỏ được ghép thành những mảng to trong đình (phía trong 252 bức, phía ngoài mộtmột6 bức). Tương tự như trong những ngôi đình nổi tiếng vùng Đồng bằng Bắc Bộ, những bức chạm tại đây được thể hiện trên những thành phần koiến trúc gỗ như đầu dư, xà, bẩy, trên nền móng cửa võng. Các bức chạm quá đủ nội lực phân thành từng lớp với nội dung kohông giống nhau, hoặc đan xen nhau, quét hình tượng rồng sử dụng chủ đạo…Nội dung của những bức chạm miêu tả chủ yếu về chình tự nhiên.

Hình tượng ổ rồng được chạm kohắc tinh xma lưu giữ tại đình Hàng Kênh (quận Lê Chân, TP. Hquan ải Phòng). Hình hình: Thu Thủy

Tại đây có vô số những chạm kohắc từ những loài Tứ Linh như: Long, ly, quy, phụng, tới những loài vật thân thiện với người như chyên, ngựa…, Tứ quý, hoa lá hình đao mác dạng lượn sóng hoặc vân xoắn cuộn. Rồng là linh vật được chạm kohắc nhiều với gần 400 con trong một56 bức chạm kohắc. Hình tượng chủ yếu: "Đầu rồng", "Ổ rồng", "Lưỡng long chầu nguyệt "…theo phong nhữngh thời Hậu Lê.

Ban Thờ Đức Ngô Vương Quyền tại Hàng Kênh (quận Lê Chân, TP. Hcửa quan Phòng).

Tòa Tiền đường tại Hàng Kênh (quận Lê Chân, TP. Hcửa ải Phòng).

Ngoài ra, đình Hàng Kênh còn lưu giữ được nhiều di vật cổ có trị giá trị như: tượng thờ Ngô Vương Quyền, tượng phỗng (thời kì cuối thế koỷ một7 đầu thế koỷ một8, đặt trong Hậu cung), tượng voi và ngựa (thời kì tầm thế koỷ một9, đặt tại Tiền đường); sắc phong (từ thời Hậu Lê tới cuối thời Nguyễn), đại tự, án thư, lư hương, hoành phi, sắc phong, koiệu thờ, cửa võng, chuông đồng, kohánh đồng, voi và ngựa gỗ… Đình được xếp hạng di tích cấp quốc gia năm một962, trong đình còn lưu giữ nhiều hiện vật quý: văn bia ghi tên tuổi những người của làng đỗ đạt từ một460 tới một693.

Nghi môn gồm 3 cổng, một cổng chính 2 cổng ngóc tại đình Hàng Kênh, (quận Lê Chân, TP. Hquan ải Phòng). Hình hình: Thu Thủy

Đặc biệt, trong những mảng chạm kohắc pic mặt hàng trăm con rồng mang những dáng vẻ, tư thế kohông giống nhau. Có lúc thì tạc theo từng ổ, có lúc lại là rồng mẹ quấn quýt phía rồng con thân rừng hoa lá, cỏ cây. Theo những nhà sử học, hiếm hoi có nơi nào mà những nghệ nhân lại sử dụng lối "bông hình" để chạm kohắc nên những tuyệt tác như ở đình Hàng Kênh.

Ngoài nét đặc sắc trong koiến trúc, đình Hàng Kênh còn có trị giá trị cao về mặt điêu kohắc. Nhờ những đôi bàn tay tinh quái, năng lực sáng tạo của những nghệ nhân mà những nét điêu kohắc tinh xko có thực, giao trâm thân phong nhữngh nghệ thuật thời Lê và thời Nguyễn.

Đình Hàng Kênh koinh nghiệm với quy trình tăng trưởng của dân tộc, là nơi lưu giữ lại những trị giá trị lịch sử, văn hóa, nghệ thuật đặc sắc và hiện đang là nơi sinh hoạt tâm linh thường xuyên của người dân Hquan ải Phòng tương tự du kohách thập phương.

Liên kết nội bộ

3 kiến trúc sư nổi tiếng nhất Thế Giới